Mark Pol

Blauwe luchten

De blauwe lucht boven een uitgestrekt aardoppervlak. Blauw als de zon schijnt en er geen wolkje aan de hemel te bekennen is. Onder de blauwe lucht leeft, groeit en bloeit alles op deze aarde. Onder die fantastisch mooie blauwe lucht is er liefde, geluk, honger, ellende, dood en oorlogen.

Op het door zonlicht overgoten eiland Madeira, waar ik even vertoefde, genoot ik van de geweldige sfeer en de schoonheid. Een eiland ter hoogte van Casablanca, maar dan 600 kilometer de Atlantische oceaan in.

Blauw is de kleur van het verwijderen. De kleur van de koelheid van het gevoel. Blauw de droom van een tropisch paradijs. Ergens op een eenzaam eiland, met alles bij de hand. Drank, voedsel en schaduw om in te liggen, in een hangmat uiteraard. Gespannen tussen twee palmbomen, die langzaam door de zeebries heen en weer wiegen.

Dan van daaruit te staren over de blauwe zee. De verte waar de lucht en het water schijnen samen te komen. In die verte vaart een hagelwit zeil van een zeilboot voorbij. Ik volg met een dromerige blik het schip tot het uiteindelijk aan de horizon verdwenen is. Mijn blik keert weer terug naar mijn vaste begeleider: mijn schetsboek.

“Le ciel bleu” gezongen door Dalida, klinkt in mijn oren. Over een mislukte liefde en over al dat blauw. Ook het liedje van Vicky Leandros “L’amour Est Bleu” dat zij zong tijdens het Eurosong festival. De tijden veranderen, maar ook de emotie van de dingen van vroeger. Emoties die verschuiven naar gelang de omstandigheden.

Blauwe luchten, die je ogen verblinden en je gedwongen wordt die toe te knijpen tot smalle streepjes. De blauwe aarde. De blauwe planeet. Het wonder in het ons bekende heelal. Als blauw de kleur van de koelheid is, is rood de kleur van de warmte.

Ik schilder nooit met veel blauw. Rood spreekt mijn creatieve emotie meer aan. Rood is als de warmte van het leven. Blauw als de koelheid van de kalmte en ratio.

Regelmatig keer ik terug naar Madeira, maar ook Griekenland behoort tot mijn favoriete bestemming. Op die plekken wordt mijn creativiteit toch op een ander wijze getriggerd dan in Nederland. Op Madeira of in Griekenland hebben de culturele spanningsvelden een andere invloed op mijn stemming en creatieve uitingen.

Kijkend daar naar de mens in al zijn verschijningsvormen, vind ik een ongemeen boeiend tijdverdrijf. Zittend op een terrasje, met een heerlijk kopje koffie voor mij. Achteroverleunend en mooie idealistische en filosofische gedachten door je hoofd laten gaan. Denkend aan de blauwe koelheid van het bestaan met de rust en de ratio. Aan de liefde, die het bestaan een zachte rode kleur geeft met de daarbij behorende onrust en merkwaardige gedrevenheid. Dat samen is de wonderlijke schoonheid van het bestaan als mens en als kunstenaar.

Eens op een dag zullen mijn geest en gedachten samenvloeien met de blauwe lucht en de zee. De koelte daarvan zullen mijn emoties temperen en zal ik eindelijk afstand kunnen nemen van deze vreemde wereld. Zullen mijn geest en gedachten zwerven rond deze blauwe planeet. Mijn schetsboek ligt dan voor eeuwig onaangeroerd in mijn atelier.

Lees meer >> | 133 keer bekeken

Toen de wereld tot stilstand kwam..

De triestheid van de besluiteloosheid. Het verdriet van de wraakzucht. De vogels, die verbaasd naar de mens kijken. De stijgende afschuw van de naar ons kijkende dieren. De stormen en overstromingen, die ons steeds meer gaan treffen. De zeeën die stijgen en de golven die zwijgen. De mens is verworden tot een massaproduct, als hij versleten is wordt hij afgedankt.

De aarde is tot stilstand gekomen.

Twee dingen verbazen mij: “De intelligentie van de dieren en de beestachtigheid van de mensen”[i]

Ik laat mijn blik radeloos door mijn atelier zwerven. Mijn laatste expositie loopt tot eind februari, online vanuit Californië. De regen zwiept tegen mijn atelierraam. De kilte van de wereld kruipt langs mijn benen omhoog. Mijn schilderskwast ligt levenloos in mijn hand. De gekte van de huidige politieke leiders schijnt geen grenzen te hebben[ii]. De aan de middeleeuwen grenzende idiotie blijkt nog steeds niet te zijn uitgestorven.

De achterlijkheid, die getoond wordt in de sociale media, is onbeschrijfelijk. Zelfs op universitair niveau blijkt men het verstand volledig te hebben verloren. Wetenschappers, die vanuit een bepaalde denkwijze elkaar continue tegenspreken. De “feiten” worden niet meer wetenschappelijk geverifieerd.

De aarde is tot stilstand gekomen.

Tussen al dat geweld door, moet de kunstenaar het hoofd koel zien te houden. Hij moet zijn eigen wereld blijven afschermen, opdat zijn creativiteit daarin niet ten onder gaat. Ik zal mijn fantasie over en hoop op een betere wereld in mee moeten nemen in mijn graf.

Dan is voor mij de aarde tot stilstand gekomen.

Keer weer terug naar mijn canvas. Kan mijn schilderskwast gelukkig nog schoon krijgen. Ook als je droomt, staat de wereld niet stil. Dromen zijn bedrog, wordt vaak gezegd. Als kunstenaar droom ik graag. Zelfs aan die dromen komt een einde.

Om mijn concentratie niet te verliezen, probeer ik sportief in beweging te blijven. Als ik van sporttraining terugkeer merk ik dat ook mijn geest sterker is geworden.

Soms wil ik dat het mogelijk zou zijn om via mijn canvas naar een andere wereld over te stappen. Een wereld die afhankelijk is van mijn creatieve invallen. Een droom in een droom. Als de droom stopt, weer terug te kunnen keren naar de werkelijkheid van alle dag.

De mens begint de aarde te verliezen. De mens is blind geworden. En als de aarde dan tot stilstand gekomen is en zij de mens de ogen geopend heeft, dan is het te laat.

In stilte hoop ik nog steeds dat de aarde nooit tot stilstand zal komen!

Lees meer >> | 134 keer bekeken

Een liefdevolle dag

Kunst is emotie. Emotie die door de kunstenaar is geïnitieerd, zonder dat hij of zij zich daarvan bewust is. Kleuren hebben een liefdevolle relatie met de mens an sich. Zittend voor mijn ezel, wil ik dat het een liefdevolle dag zal worden.

Ik zie door mijn atelierraam dat de herfst probeert weg te sluipen, weg van de winter. De winter lacht naar haar. Nog even en haar verkleurde vingers zullen verstijven en zal de winter haar gretig naar zich toe willen trekken in een ijzingwekkende omhelzing.

Het moet een liefdevolle dag worden. De herfstwind fluistert koude klamme woorden in de oren van de winter. Hij lacht terwijl er sneeuwvlokken wegstuiven uit zijn mond. De natuur is langzaam aan het verstarren en probeert de winter van zich af te houden.

De herfst heeft de bomen doen veranderen in bossen zwarte staken, die schijnbaar levenloos naar de sombere hemel wijzen. Het bladertapijt rondom de bomen ruist en schuifelt.

Op deze liefdevolle dag, waarin de twijfelende zonnestralen door de ochtendmist tracht te dringen, loop ik doelloos door mijn geliefde stad. De bomen daarin zijn veranderd in duistere dreigende wezens. De mensen als vluchtende schimmen daar tussendoor.

De verkleurde vingers van de Herfst raken mij aan. Ik wil niet dat haar vingers zullen verstijven. Tracht haar vingers in mijn handen te verwarmen. Haar vingers glijden weg uit mijn handen. Het lukt de Winter nog niet om haar te omhelzen.

Op deze dag, dat mijn gedachten verkild in de lucht zijn blijven hangen, probeer ik mijzelf weer terug te vinden, maar mijn hoofd is leeg. Ik ben een van de schimmen in de koude ochtendmist. Mijn verkilde gedachten versterken mijn eenzaamheid. Mijn ezel en canvas heb ik voor dood achtergelaten. De stad is een mistig monster geworden waarin ik tracht mijn weg te vinden.

De mist vormt druppels op mijn wimpers. Deze dag zou liefdevol moeten zijn, maar ik kan haar nog steeds niet vinden. De magie van deze dag zou mij moeten meenemen naar nieuwe inspiratie. De beelden, die ik zou moeten zien, raken verloren in de kille mist. Mijn verkilde gedachten willen nog steeds niet ontdooien.

Op een straathoek blijf ik even stilstaan. Ondanks de mist raast het verkeer langs mij heen. Het lawaai daarvan geeft mij een afgestompt gevoel. Steek de straat over en kijk of ik mijn geliefde café kan vinden. Een stuk verderop zie ik haar ondanks de dichte mist. Ik vlucht naar binnen en wordt gevangen in haar warmte. De hete koffie doen eindelijk mijn gedachten ontdooien. De eenzaamheid wordt verdrongen door het geroezemoes van het café.

Starend door het deels beslagen raam, zie ik plots het gezicht van de herfst. Zij strekt haar gekleurde vingers naar mij uit. De koude tocht, van de even opengaande deur, verdrijft mij uit mijn kortdurende soezende slaap. De herfst is verdwenen.

Loop verkleumd mijn atelier in. Een liefdevolle dag is het niet geworden. De somberheid veroorzaakt door de mist heb ik overwonnen. Kan mijn schets nu volbrengen. Door het raam van mijn atelier zie ik dat de herfst mij een knipoog geeft.

Eindelijk kan ik het canvas weer tot leven brengen. Toch heeft deze dag mij uiteindelijk, weer liefdevol omhelst.

Lees meer >> | 142 keer bekeken

Vluchten

Ik probeer te vluchten voor mijn gedachten. Vluchten kan niet meer. Oorlogen verscheuren de wereld en samenlevingen. Machtsstrijd en politieke manipulaties verdelen die samenlevingen.

De tijden zijn aan het veranderen of zijn al veranderd. De tijden veranderen, zonder dat wij het direct voelen aankomen. De tijden veranderen zo snel dat ik verstard aan de kant zit toe te kijken.

Het lied van Bob Dylan “The times they are a-changing”, is weer of nog steeds actueel. Helaas ik kan niet aan mijn gedachten ontkomen. Zij achtervolgen mij en maken mijn gemoed zwaar. Ik wil hen verdringen en vervangen door andere gedachten. Zij zijn te sterk en de nieuwsmedia maken die gedachten alleen maar zwaarder en onontkoombaar.

De samenleving raakt steeds verder gepolariseerd. De woorden die worden uitgesproken worden grimmiger en dreigender. Etnische minderheden worden steeds verder geïsoleerd. Migranten ontmenselijkt. Religies worden bespot en gedemoniseerd. “The times they are a-changing”.

Ik wil mijn gedachten ontkennen. Ik wil ze verlichten. Echter zij vertragen mijn levensritme. Alsof ik in een droom wordt achtervolgd, hoe hard ik ook loop ik wordt altijd ingehaald. Word dan wakker, badend in het angstzweet. Als ik in de spiegel kijk lees ik de gedachten in mijn ogen. Ik probeer tegen mijzelf te lachen, maar het is een zure en sombere grijns.

Mijn gedachten vereenzamen mij. Ik voel mij een dolend en verloren wezen. Een wezen dat vervreemd dreigt te raken van deze wereld. Mijn hoofd zoemt. Ik wil die gedachten verstoppen in de uiterste hoeken van mijn geest.

Ik kijk, in mijn eenzaamheid, naar mijn canvas. De kou, die door mijn openstaande atelierraam binnenkomt, geeft mijn gedachten de kans om daarlangs naar buiten te vluchten. Ik wil nog steeds vluchten. In kan niet vluchten voor mijn verbeelding. Ik kan niet vluchten in een verhaal. Ik kan niet vluchten in een boek. Of vluchten in een mooie filmvertoning. Alle uitvalswegen zijn geblokkeerd. Ik moet de werkelijkheid van elke dag zien te hanteren.

Ergens ver in mijn achterhoofd wil ik weg zijn. Misschien naar de Maan? “Van de Maan af gezien zijn wij allen even groot. Voor een weter zou er geen verschil merkbaar zijn tussen de kennis van een kind, en van den wijsgeer die het meest en het zuiverst gedacht heeft”[i].  

Ik wil niet zien hoe de mens zijn eigen graf graaft. Ik wil niet zien hoe de mens verteerd wordt door haat en wraak. Ik wil ook niet zien hoe wereldmachten op het punt staan de mensheid in het ongeluk te storten. Hoe ook daar de problemen zich opstapelen zonder dat er een oplossing voor wordt gevonden.

De politiek is alleen bezig met strijd om de macht. En speelt het ene gedachte goed uit, tegen het andere. Het volk dat zij moet vertegenwoordigen speelt daarin geen enkele rol.

Ik sluit het raam van mijn atelier. Het canvas is onberoerd gebleven. De verftuben liggen ongeopend. Mijn kwasten zijn schoon. Mijn handen zijn verstijfd. De thee is koud.

Mijn gevluchte gedachten zijn weer teruggekeerd. Mijn hoofd is nog steeds als een zoemende motor.

Bob Dylan is iets ouder dan ik, maar de tijden, die zijn veranderd.

Lees meer >> | 175 keer bekeken

Zeven

Wij zijn op deze planeet elkaar continue aan het bevechten met alle middelen, die de technologie ons heeft gegeven[i]. De huidige situatie in de wereld op dit moment vormde mede de gedachte: “Is het mogelijk een structuur te bedenken waarin, voordat de agressie de boventoon gaat voeren, eerst alles rustig wordt overdacht en beredeneerd?”

Een structuur of een overleg beginsel te gaan implementeren, die eerst een wijze en bedachtzame blik werpt op het gerezen probleem. Met in het achterhoofd de huidige situatie met alle oorlogen, dictaturen en onderdrukking werd in mij een sterk opwellende afkeer opgeroepen[ii]. De afkeer van al het geweld en zinloos geschreeuw werd alleen maar sterker. Ik kon er zelfs niet meer van slapen.

Tot in de loop van de afgelopen dagen ik op het idee kwam, om te proberen een overleg cluster met zeven wijze mensen op te richten. Een kleine groep dat in staat is, om de voor liggende problematiek op een zo mogelijk objectieve wijze te benaderen. Gekoppeld over de hele wereld in elk land een groep wijze mensen, die elkaar continue benaderen en onafhankelijk overleg voeren met elkaar. Zij zorgen ervoor dat alle aangedragen argumenten zorgvuldig worden onderzocht en dubbel gecontroleerd. In nauw overleg met de andere groepjes in het wereldwijde netwerk.

Wie zouden die mensen dan moeten zijn? Geleerden? Oude mensen? Ja, misschien. Zijn het mannen? Vrouwen, Ja, misschien. Zijn het levenswijze mensen, ja. Misschien. Deze mensen zouden een doorsnede van de samenleving moeten zijn. Zij zouden geboeid moeten zijn door de ontwikkelingen op deze planeet. Zich oprecht zorgen moeten maken waar het heen zal moeten gaan met deze planeet. Het aantal landen (196 x 7 = 1372) maal zeven, is dat netwerk dan groot genoeg? De afstemming zal op continue basis moeten gebeuren. Het netwerk zal 7/24 moeten kunnen functioneren. Eenmaal in de twee jaar moet de groep worden gewisseld om de neutraliteit te behouden? Zijn het vrijwilligers? Worden zij betaald of gesponsord, zou dat neutraal kunnen?

Alles wat wordt gedacht, besproken en besloten moet zeer nauwkeurig worden vastgelegd. Vanuit dat netwerk zullen er open lijnen moeten lopen naar de verantwoordelijke leiders van die landen. De toekomstige wereld moet een wereld worden waarin én wijsheid én openheid de boven toon zal moeten voeren.

Het netwerk is politiek onafhankelijk. De invloed van macht en geld zal voortdurend moeten worden bewaakt. Alle leden van dat netwerk zullen bestand moeten zijn tegen die invloeden. Het netwerk moet voortdurend zoemen van de gedachten en de argumenten, die zo nauwkeurig mogelijk moeten worden gewogen.

Korte uitleg over het getal zeven. Is het getal zeven een volmaakt getal?

De Pythagoreëers noemden het getal zeven een volmaakt getal, omdat het uit drie en vier was samengesteld: de driehoek (verbonden met drie-eenheid van de geest) en het vierkant (verbonden met de vier elementen van de materiële wereld), die twee volmaakte figuren vormen als geïntegreerd symbool van de vergeestelijkte mens. De driehoek en het vierkant vormen samen het symbool voor het getal 7. De kleur indigo of paars is verbonden met dit getal. De integratie van de driehoek en het vierkant staat voor het samensmelten van het lichaam (4) en de geest (3), ofwel het menselijke en het goddelijke. Plato zei dat op de zevende dag de ziel van de aarde ontstond.

Zeven is ook het getal van natuurlijke cycli die we op allerlei vlakken kunnen zien: in de muziek, in de kleuren en de elementenleer maar ook in het leven van een mens kunnen we deze zevenjarige fasen herkennen. In de Bijbel wordt gesproken over zeven magere, armoedige en zeven vette, overvloedige jaren. De hoogste trilling van de zeven geeft op menselijke niveau een spirituele meester: een gezuiverd lichaam, verlicht denken en glorieuze geest. “Septos” in het Grieks betekent heilig, goddelijk, de emanatie van de hoogste kracht die indaalt vanuit de spirituele dimensie.

Al deze voorgaande argumenten, die het getal zeven beschrijven, zijn natuurlijk erg oud. Toch vond ik, bij mijn eerste gedachten, om een groep mensen van zeven deelnemers op te zetten een boeiende gedachte. Wat zou dat teweeg kunnen brengen, als zoiets gerealiseerd zou kunnen worden? Het zou natuurlijk op heel veel tegenstand kunnen rekenen. Het wordt natuurlijk onmiddellijk in de hoek van de onmogelijkheden gezet. Utopia?

Hoe moet de selectie worden opgezet? Hoe moet dat worden georganiseerd? Het moet los blijven van elke politieke kleur of invloed. Als de selectie is afgerond, hoe moeten de lijnen worden uitgezet naar de politiek en of leiding van het land waarin die zeven-groep zich bevindt. In landen waar op dit moment al onderdrukking, discriminatie en oorlog heerst, zal het bijzonder moeilijk zijn om een dergelijke groep mensen te kunnen samenstellen.

Misschien eerst in Europa en dan met al die ervaringen en kennis het verder uitbouwen naar de landen buiten Europa. Cultuur en taal zullen al een enorme barrière zijn.

De kwestie van deze tijd is de polarisatie in samenleving, politiek en economie. Oftewel: de neiging om alles in opposities te zetten en ‘de ander’ te verketteren.

Er is mildheid nodig, een blik op de langere termijn, het vermogen om in grijstinten te denken en in ontwikkelingen. Allemaal eigenschappen die geassocieerd worden met ouder en wijzer worden.

Nu worden we met veel mensen steeds ouder, maar worden we ook wijzer? Mijn stelling is dat we dat niet alleen aan ieders individuele kwaliteiten moeten overlaten. Daarmee overvragen wij het individu en onderschatten we de kracht van gezamenlijkheid. En bovendien: onze overspannen puberale samenleving heeft wat wijsheid hard nodig.

Maar wat is wijsheid? Hoe leren we het en hoe dragen we het over?

Wat is wijsheid? Hoe vaak vragen we ons dat niet af? Bij voorbeeld als je voor ingrijpende beslissingen staat. Een keuze moet maken met verstrekkende gevolgen. We wegen voor en tegen af. Maken een afweging van oorzaak en gevolg. Uiteindelijk kies je voor wat goed is en gelukkig maakt. Wijsheid is meer vrucht van levenservaring. Het is een levenskunst. Alle grote beschavingen hebben het zoeken naar wijsheid gekend.

Deze wijsheid had een praktisch doel: zij moest de mens brengen tot verstandig gedrag en bekwaamheid om in het leven te slagen. Ze vergde bezinning op het leven en behelsde ook een zekere moraal. Ze was het humanisme van de oudheid. In de heilige Schrift wordt de wijsheid dikwijls verbeeld als een persoon. Zo vertelt ons vandaag het boek Spreuken over Vrouwe Wijsheid, die haar huis heeft opengezet en mensen uitnodigt om bij haar aan tafel te komen: 'Eet van mijn brood en drink van mijn wijn; laat je onverstand varen en zie wijze mensen te worden', zo zegt zij. De bijbel spreekt in de eerste lezing van vandaag over levenswijsheid.

Er klinkt geen verwijt, geen gemoraliseer, geen gepreek maar een uitnodiging tot al wie onervaren is met het leven en geen inzicht heeft. Wijsheid verwijt niet, wijsheid leert ons leven. Want Wijsheid is als eten en drinken voor de mens, brood en wijn

Wat is wijsheid? Hoe meer je weet, hoe ingewikkelder het blijkt

Opgejaagd door maatschappij en media die snelle antwoorden verlangen, zoeken zij naar snelle conclusies en eenduidige cijfers. Dat verhoudt zich slecht tot de stapels kennis die de zaken alleen maar moeilijker maken. Want: hoe meer je weet, hoe ingewikkelder het blijkt. Zet daartegenover de groeiende druk op politici en bestuurders om heldere keuzes te maken, en je begrijpt dat de spanning daardoor sterk oploopt.

Empathie is niet meegaan met de ander, maar erkennen van de ander. Meeleven betekent dus niet altijd mee moeten bewegen. Valse verwachtingen wekken is erger dan duidelijkheid scheppen.

Wijsheid staat open voor de kracht van nieuwe mogelijkheden. Wijsheid betekent: accepteren dat andere mensen anders, niet noodzakelijkerwijs verkeerd, tegen de wereld aankijken. Wijsheid betekent waarden en emoties gebruiken om ons te laten leiden in het leven, en ons er niet door te laten ketenen.

Beter wijs dan slim[iii]

Wijs zijn is iets heel anders dan slim zijn.
Slimheid is als een lens met een heel scherp focus. Wijsheid lijkt meer op een groothoeklens. Wijsheid gaat meer over overzicht dan over details.

Wijsheid helpt ons geen overhaaste conclusies te trekken. We kunnen kiezen voor een ruimer gezichtspunt. Met wijsheid zijn we in staat verdraagzamer te zijn, alternatieven te ontwikkelen en te overwegen. Met wijsheid bekijken we dingen op een andere manier, en vanuit veel verschillende invalshoeken.

Wijsheid gaat over hoe we naar de wereld kijken; onze perceptie. Onze perceptie hangt samen met onze waarden; wat we waardevol vinden.
Het bewust zijn van onze perceptie en onderliggende waarden, en het in staat zijn om deze perceptie te veranderen en waarden te heroverwegen.

Diverse woorden uit woordenboeken, die kort uitleg geven over de woorden die gebruikt worden binnen het concept wijsheid.

Perceptie

We leven in een wereld die we ‘zien’. De wereld die we zien is echter niet de materiële wereld om ons heen, maar de ‘waargenomen’ wereld in onze geest. De materiële wereld kan precies dezelfde zijn, en toch zullen mensen verschillende dingen zien:
Een vakantie is al half voorbij, of we hebben de helft van de vakantie nog voor ons.
Een fout is een ramp, of een fout leert ons een belangrijke les.
Onze geest voegt informatie, ervaring, kaders, actuele context, gevoelens, en emoties toe. Al deze elementen worden door onze ‘perceptie’ georganiseerd tot ‘de manier waarop we de situatie opvatten’.

In de loop van de tijd ontwikkelen we zo een persoonlijke kijk op de wereld. Dat is hoe we de wereld zien.
Deze kijk op de wereld kan vol tekortkomingen, vooroordelen, stereotypen en verwarring zitten.

Logische cocon

Er wordt vanuit gegaan dat iedereen zich logisch gedraagt binnen zijn of haar ‘perceptiecocon’, waarmee wordt bedoeld: de manier waarop de betreffende persoon de situatie waarneemt en de waarden die hierbij naar zijn mening in het geding zijn. In plaats van die persoon in gedachten domheid of kwaadwilligheid te verwijten, erkennen we dat zijn of haar gedrag logisch is, en proberen we de ‘perceptiecocon’ te begrijpen waarbinnen dat gedrag logisch is.
Rekening houden met zulke ‘logische cocons’ is een onderdeel van wijsheid.

Waarden

Waarden geven inhoud, belang en betekenis aan dingen. We kiezen dingen uit en geven ze onze aandacht omdat ze waarde hebben.
Wijsheid helpt ons in te zien welke rol waarden spelen in onze perceptie. Door welke waarden worden we gedreven? Welke negatieve waarden hebben we vermeden?
Het doel van wijsheid is om onze waarden te dienen, de waarden van onze gemeenschap, en die van de wereld als geheel. Met behulp van wijsheid kunnen we onze waarden onderzoeken.

Wijsheid betekent weten dat we keuzes hebben. Onze volgende stap hoeft niet te worden bepaald door de positie waarin wij ons nu bevinden.

Wat is wijsheid?

Wijsheid is een deugd die zich moeilijk laat specificeren. Doorgaans noemen we iemand wijs als deze weet wat goed of verstandig is om te doen in een lastige situatie. Maar het is moeilijk te zeggen wat je concreet moet weten en doen om wijs te zijn. Kijken we naar Wikipedia, dan zegt deze: 'Wijsheid is de kunst om in alle levensomstandigheden juist te oordelen en te handelen'. De betekenis is dus praktisch en moreel. ‘Wijs’ zijn houdt dus niet zozeer in dat je geweldig intelligent bent, dat je over bovennatuurlijke heldere ingevingen beschikt of alle antwoorden kent op vragen die het leven je stelt. Wijsheid is in deze optiek:

• Situaties begrijpen en een diep inzicht hebben in het leven
• Mensen goed aanvoelen
• Met compassie gezonde oordelen vellen of goed doordachte beslissingen nemen

Neuroloog Robert Sternberg definieert het begrip wijsheid als het gebruiken van intelligentie, creativiteit en ervaring ten behoeve van het algemeen belang, door een evenwicht te zoeken tussen het eigen belang en dat van anderen, en tussen belangen op korte en langere termijn. Wijsheid houdt in zijn optiek dus in dat je voorbijgaat aan enkel de voordelen voor jezelf en gericht bent op de ander en het algemeen belang. Wijsheid gaat dus verder dan het op een slimme en handige manier keuzes maken in je eigen belang. Doe je dit wel, dan spreek je van manipuleren De Griekse filosoof Aristoteles sprak over ‘praktische wijsheid’; de morele wil om het goede te doen en de morele vaardigheid om uit te vinden wat het goede is.

Met andere mensen omgaan vraagt dus om een bepaalde mentale flexibiliteit, die geen enkele set gedragsregels kan omvatten. Hoewel er dus geen vaste set regels is voor ‘wijs’ gedrag, kun je uit deze omschrijvingen competenties destilleren die een wijs persoon typeren. Een wijs persoon:

• Kan goed luisteren, evalueren en advies geven
• Heeft goede intenties voor zichzelf en anderen
• Reageert niet impulsief, maar met een goede balans tussen verstand en gevoel
• Houdt rekening met de voorgeschiedenis en de consequenties van een probleem
• Is in staat om problemen in hun context te plaatsen

Nadat je alle relevante informatie en de antwoorden op je vragen hebt verzameld, maak je een plan om het voorliggende probleem te kunnen gaan oplossen. Deze impliciete kennis haal je niet uit boeken, een training of cursus, maar verwerf je door (jarenlange) werk- en levenservaring. Bij impliciete kennis gaat het meer om weten ‘hoe’ dan om weten ‘wat’, dus meer om contextgevoeligheid en weten hoe ‘de hazen lopen’ en je intuïtie, dan om formele feitenkennis.

Wijsheid ontstaat door de expliciete kennis die je hebt te verbinden met impliciete kennis en te reflecteren op de ervaringen, die je tegenkomt. Het opdoen van ervaring kost nu eenmaal tijd en daarom is de uitdrukking ontstaan 'wijsheid komt met de jaren'.

Wijze mensen waarderen in het algemeen kwaliteiten als:

• Open minded: iemand met een open mind (open geest, ruimdenkend) is tolerant en verdraagzaam, interesseert zich voor het onbekende, staat open voor verschillende ideeën, ervaringen, zienswijzen, theorieën en leefstijlen.
• Empathie: het vermogen om je in te leven in de gevoelens van andere mensen en mee te leven met hun emoties.
• Nieuwsgierigheid: het verlangen dat je voelt om meer over iets te weten te komen.
• Geduld: in staat zijn om vertragingen, tegenslagen en uitdagingen te verdragen met kalmte en begrip, wetende dat goede dingen komen voor wie wacht.
• Optimisme: bekijken de situatie met een positieve blik, hebben goede verwachtingen van de toekomst en vertrouwen op hun eigen kwaliteiten om problemen het hoofd te kunnen bieden.
• Respectvol met anderen van gedachten wisselen, argumenteren en discussiëren.
• Emotionele intelligentie: wijze mensen hebben hun emoties onder controle, zijn stabiel en laten zich niet makkelijk van de wijs brengen.
• Feedback ontvangen een wijs mens leert van zijn fouten.

Lees meer >> | 139 keer bekeken

• Wanneer de muziek langs mij heen stroomt…

  25 december 2023

  Mijn atelier is een deel van mijn bewustzijn. Mijn verbeelde afbeeldingen bewegen zich daar tussendoor. Mijn bewustzijn speelt een spel met mijn emoties. De wereld rondom mijn atelier rolt als een wals voorbij, alles verpletterend op zijn weg. De liefde, het gevoel, de schoonheid en de ons omringende natuur, terwijl de muziek in mijn oren langs mij stroomt.

  Het ritme, de poëtische schoonheid van het lied. Ergens diep in mijn hoofd raakt het iets. Ergens in mijn bewustzijn, word ik een geheel met de maat van die muziek. Muziek streelt mijn emoties. Ik droom weg op de golven van de voortgebrachte geluiden.

  De paradox van gevoel en ratio. Het verschil tussen creativiteit en innovatie van de kunst. De culturele spanningsboog van het nu, waarin ik leef. Schoonheid is in de ogen van de toeschouwer.

  De filosofische vraag zou kunnen zijn: is het wel kunst wat ik maak? Verbeeld ik mij dat ik kunst creëer? Of is het een deel van mijn bewustzijn, waarvan ik denk dat het een realiteit is? Is mijn bewustzijn een fundamentele voorwaarde om elke dag te kunnen overleven? Leef ik wel bewust? Of zijn het alleen mijn emoties, die mij op de been houden?

  De wals rolt door. Als ik kijk naar het spoor wat het achterlaat, verlies ik soms de moed. In de verte verdwijnt het gerommel van de alles verpletterende wals. Ik kan het niet stoppen, Merkwaardig. Soms wordt de wals met gejuich ontvangen. Als hij echter is gepasseerd gaat het gejuich over in een pijnlijke stilte.

  De muziek streelt mijn gevoel. Door de poëtische schoonheid daarvan, dwing ik bewustzijn en emoties op een lijn te krijgen. Mijn verbeelde afbeeldingen bewegen niet meer. Zij zijn verstild op het canvas. Ik laat de muziek mijn oren weer strelen. Alsof er een wonderlijk mooie vrouw geruisloos passeert.

  De twijfel dat ik mij slechts moet onderdompelen in mijn creaties, of mij meer met deze wereld bemoeien? Strijden tegen een immens spanningsveld van een gevecht tussen het goede en het kwade? De schoonheid van de verbeelding van de mens moet duiden? De eindeloze lelijkheid van de mens moet toedekken?

  Ik kan mijn bewustzijn niet uitschakelen, zelfs niet in mijn slaap. De wals rolt door, totdat er niets meer valt te verpletteren. Cultuur en beschaving zijn dan opgelost in het niets. De liefde is weg. De schoonheid is verdwenen, het gevoel is onaanraakbaar. Uiteindelijk is het de natuur, die ons zal overleven, als deze beschaving allang is platgewalst.

  De muziek brengt mij weer tot bewustzijn. De ratio dringt zich genadeloos aan mij op. De verbeelde afbeeldingen hebben zich vastgezet op het canvas. Dat is uiteindelijk mijn wereld.

  Geen wals zal mij kunnen raken. De verbeelding is onaanraakbaar en zal alleen door de dood verdwijnen.

  Lees meer >> | 130 keer bekeken

• Ik ben allergisch voor deze wereld

  25 december 2023

  Ik ben allergisch voor deze wereld

  Waar zou ik dan moeten schilderen?

  Op de Maan?

  Verblindt door de zon en de hitte daarvan

  Doen mijn handen smelten.

  De schaduw zal mijn handen doen verstenen.

   

  Ik ben allergisch voor deze wereld.

  Waar zou ik moeten schilderen?

  Op Mars?

  De afstand doet verschrompelen door heimwee.

  De Rode planeet doet mijn doek te veel verkleuren.

  De zandstorm doet mijn verf kraken.

  De atmosfeer zou mij verstikken.

   

  Ik ben allergisch voor deze wereld.

  Lees meer >> | 117 keer bekeken

• Het straatje

  25 december 2023

  I taw a Puddy Tat. I did! I did Taw a Puddy Tat. [i]

  Een poes loopt muisstil door het smalle straatje, waaraan mijn Griekse appartementje grenst. Het straatje is een verbinding tussen een drukke doorgangsweg en de boulevard. De poes zit nu doodstil om zich heen te kijken. Het geluid van de zee spoelt door het straatje, alleen de was hangt erbuiten. Af en toe ontsnapt er een menselijk geluid uit de omringende appartementen. De zon belicht de eenzaamheid. Een smalle oase in het drukke Chania.

  Net een tekening afgerond in mijn schetsboek. Ik staar naar de rol kleurpotloden, die ik altijd bij mij draag. De melancholie van het geheel brengt mijn gemoed tot rust. Mijn, al dagenlange, verkoudheid begint mij de keel uit te hangen. De wereld wacht niet op mij.

  De zee klotst tegen de randen van de natuurlijke inham, vóór de Venetiaanse haven. In deze tijd van het jaar, hebben de Grieken de terrasjes terugveroverd. In dit deel van Chania hebben de Grieken het niet breed. De armoede is daar bijna voelbaar.

  Kijk nog steeds naar het smalle straatje. Af en toe verschijnt er een mens, die mens loopt door mijn tijdssnede. Eigenlijk hoort die mens daar niet te zijn. Mijn tijdssnede wordt daardoor verstoord. Uiteindelijk verdwijnt die mens in een van de kleine huisjes. Ik probeer mijn tijdssnede vast te houden, toch ontsnapt die mij omdat mijn ogen afdwalen.

  Kijk over dit deel van Chania en zie talloze stille ramen, die mij met verbaasde blik aankijken. Ik probeer hun taal te begrijpen. Het lukt mij niet.

  De zee trek weer mijn aandacht. Haar oneindige eindigheid treft mij diep in mijn gevoel. Zij wordt bewogen door krachten van buiten onze planeet. Welk een wonderlijke schoonheid is dat.

  Blijf naar mijn gevoel zoeken tussen mijn gedachten. Mijn gevoel komt klem te zitten. De realiteit van de werkelijkheid drukt mijn gevoel naar de achtergrond.

  Ik wil gaan starten met een volgende schets. Mijn creativiteit ligt gebroken tussen mijn kleurpotloden. Als mijn handen niet meer kunnen bewegen, dan zijn mijn kleurpotloden dode dingen. Zij liggen daar willoos te wachten. De zon probeert mij te laten lachen en mijn creativiteit op te warmen.

  Het is nog steeds erg warm in Chania, mijn geliefde Chania. Probeer mij af te sluiten voor het emotionele lawaai van de wereld. Flarden menselijke ellende schieten langs mijn oor en oog.

  Na die korte worstelingen, begin ik toch aan mijn volgende schets. Ik moet in mijn tijdssnede zien te overleven. De ongrijpbare tijd wacht niet.

  Wil de volgende week weer terugkeren naar het koude Nederland. Daarna ga ik mijn zus bezoeken. Met haar man gaat het erg slecht.

  Loop naar mijn kleine balkon, kan net een stuk van de zee zien.

  Mijn schets lukt nu toch redelijk. De rand van de glazen tafel, waaraan ik werk, werkt als een prisma. Het licht van zon verraadt haar kleuren. Licht en kleur zijn met elkaar verbonden.

  Sta weer op en zie mensen over de boulevard langs het smalle straatje lopen. Daar is de kans groter dat een mens door mijn tijdssnede loopt. Een man zit op een bankje, dat ik net kan zien, naar de zee te staren. Zouden zijn gedachten parallel lopen aan die van mij?

  De mens is vervreemd van zijn eigen wereld. Wij zijn nog steeds naar ons zelf aan het zoeken. Het blijkt ons nog steeds niet te lukken om ons zelf te vinden. In elke tijdssnede van de historie loopt het op een mislukking uit. Wel knap, dat wij het steeds blijven proberen!

  Kleur en vorm vinden elkaar in mijn nieuwe schets. Het verwondert mij al mijn hele kunstleven, dat de menselijke creativiteit onbegrensd lijkt. Ondanks alle tragiek, blijft de mens een wonderlijk product van de evolutie.

  De avond begint zich aan mij op te dringen. Uit het raam kijkend, zie ik op de daken de zonnecellen als Aliens tegen avondhemel afgetekend. Kan net de sportveldverlichting van het voetbalveld zien. Het lijken net de monsters uit de film, “The War of the Worlds”, naar het boek van H.G. Wells.

  De kamer waarin ik zit begint mij te irriteren. Sta op en laat alles liggen. Geen TV. Ga naar buiten om via de boulevard op een terrasje te arriveren. De zeewind koelt mijn somberheid.

  De glimlach van de serveerster, verlicht mijn gemoed!

   

  ---

  [i] (Tweety in Loony Tunes) 80 years of Tweety. From Warnermedia, Global Brands and Experiences)

   

  Lees meer >> | 131 keer bekeken

• In het oog van de orkaan.

  25 december 2023

  In het oog van de orkaan is het doodstil. Je hoort en ziet niets van de buitenwereld. Niets beweegt. In het oog zit je te midden van een enorme chaos. Rondom het oog wordt alles weggevaagd en vernield. Alles wordt meegesleurd of weggezogen. De lucht rondom het oog lijkt op een afvalberg in beweging. Onherkenbare brokstukken, soms mensen, auto’s, en delen van huizen. Om van de bomen maar niet te spreken.

  In het oog van de orkaan heerst een serene stilte alsof de wereld daarbuiten niet bestaat.

  Wij leven op dit moment in het oog van een orkaan. Een orkaan van klimaatveranderingen, vluchtelingstromen, overstromingen, oorlogen en onderdrukking. De stilte in het oog is oorverdovend. Elk mens in dat oog wacht bibberend van angst af: “Wat zal er gebeuren er als de orkaan verder beweegt?”.

  Zittend in het oog, moeten wij vooruitdenken en ons gezond verstand inzetten in dat denken, over hoe wij in de nabije en verdere toekomst op dergelijke zaken moeten anticiperen. De ondoordringbare massa wolken, die ons omringen en ons uitzicht vertroebelen, hoe moeten wij daarmee omgaan?

  Wij zijn ingesloten in onze eigen problematiek. Wij hebben ons laten leiden door de macht van het geld en hebben daardoor onze toekomst verspeeld. Als die problematiek al oplosbaar is, vergt dat een enorme hoeveelheid van de ons beschikbare bronnen.

  De orkaan is een samenspel van natuurkrachten in onze atmosfeer, al of niet veroorzaakt door de steeds sterker voelbare gevolgen van de klimaatveranderingen.

  Zo is ook de situatie in de wereld een samenspel van theocratische dictaturen, extreem rechtspolitieke dictaturen, armoede, onderdrukking en oorlogen. Wij leven nu in een wereld zoals die ooit eens door Noam Chomsky is geduid.[i]

  Wij laten de orkaan haar gang gaan. Wij zitten lijdzaam in het oog te hopen, dat het allemaal wel voorbij zal gaan, terwijl wij elkaar bevechten via politieke debatten. Waaruit uiteindelijk niets uit voortkomt om die voornoemde problematiek aan te pakken.

  Politiek gewin is een sine qua non, voor het winnen van zetels. Dat is weer een conditio sine qua non voor het verkrijgen van meer macht om het eigen partij programma door de strot van het volk te drukken. Het landsbelang is daaraan ondergeschikt.

  Als het oog van de orkaan zicht gaat verplaatsen, zal het al die besluiteloosheid, onmacht, onwil, verrijking en machtslust vernietigen. Niets zal meer zijn zoals het was. Het volk in een land is slechts een getal, dat overgeleverd wordt aan de macht van het politieke spel.

  In het oog van de orkaan moet de politiek haar kans grijpen om naar het volk te luisteren, uiteraard binnen democratische grenzen. Om ook in dat oog een visie te ontwikkelen, hoe het verder moet met al die complexe problematiek, die ons staat te wachten, als de orkaan verder trekt.

  Mijn trouwe ezel, mijn doek met vormen en kleuren. Hoe eenvoudig is toch het leven van een kunstenaar. Mijmeren over het oog van een orkaan. Ik ben kwaad. Ik zou mijn werk vanuit het oog in de omringende wolken willen smijten, met de hoop dat het misschien ergens terecht zal komen. Puur random. Het neemt mijn onrust niet weg.

  Kijk door mijn atelierraam naar buiten. Zou de wereld daarbuiten zich bewust zijn van het oog van de orkaan? Dat wij de grenzen van ons bestaan, in huidige vorm, bereikt hebben?

  Spoel de kwasten uit. Sta op. Loop naar de keuken. Mijn handen bewegen zich lusteloos over het aanrecht. Het is het einde van de ochtend. Ga deze keer met openbaar vervoer Amsterdam in. Het is te koud voor een terras aan de gracht.

  Zoek mijn favoriete café, om boven een kop koffie, door het raam naar de wereld te staren.

  Het oog is verdwenen.

   

  ---

  [i] “It is, regrettably, no exaggeration to say that we are living in an era of irrationality, deception, confusion, anger, and unfocused fear – are ominous combination, with few precedents. There has never been a time when it was so important to have a voice of sanity, insight, understanding of what is happening in the world”

  Lees meer >> | 137 keer bekeken

• Wanneer de muziek langs mij heen stroomt ..

  21 november 2023

  Mijn atelier is een deel van mijn bewustzijn. Mijn verbeelde afbeeldingen bewegen zich daar tussendoor. Mijn bewustzijn speelt een spel met mijn emoties. De wereld rondom mijn atelier rolt als een wals voorbij, alles verpletterend op zijn weg. De liefde, het gevoel, de schoonheid en de ons omringende natuur, terwijl de muziek in mijn oren langs mij stroomt.

  Het ritme, de poëtische schoonheid van het lied. Ergens diep in mijn hoofd raakt het iets. Ergens in mijn bewustzijn, word ik een geheel met de maat van die muziek. Muziek streelt mijn emoties. Ik droom weg op de golven van de voortgebrachte geluiden.

  De paradox van gevoel en ratio. Het verschil tussen creativiteit en innovatie van de kunst. De culturele spanningsboog van het nu, waarin ik leef. Schoonheid is in de ogen van de toeschouwer.

  De filosofische vraag zou kunnen zijn: is het wel kunst wat ik maak? Verbeeld ik mij dat ik kunst creëer? Of is het een deel van mijn bewustzijn, waarvan ik denk dat het een realiteit is? Is mijn bewustzijn een fundamentele voorwaarde om elke dag te kunnen overleven? Leef ik wel bewust? Of zijn het alleen mijn emoties, die mij op de been houden?

  De wals rolt door. Als ik kijk naar het spoor wat het achterlaat, verlies ik soms de moed. In de verte verdwijnt het gerommel van de alles verpletterende wals. Ik kan het niet stoppen, Merkwaardig. Soms wordt de wals met gejuich ontvangen. Als hij echter is gepasseerd gaat het gejuich over in een pijnlijke stilte.

  De muziek streelt mijn gevoel. Door de poëtische schoonheid daarvan, dwing ik bewustzijn en emoties op een lijn te krijgen. Mijn verbeelde afbeeldingen bewegen niet meer. Zij zijn verstild op het canvas. Ik laat de muziek mijn oren weer strelen. Alsof er een wonderlijk mooie vrouw geruisloos passeert.

  De twijfel dat ik mij slechts moet onderdompelen in mijn creaties, of mij meer met deze wereld bemoeien? Strijden tegen een immens spanningsveld van een gevecht tussen het goede en het kwade? De schoonheid van de verbeelding van de mens moet duiden? De eindeloze lelijkheid van de mens moet toedekken?

  Ik kan mijn bewustzijn niet uitschakelen, zelfs niet in mijn slaap. De wals rolt door, totdat er niets meer valt te verpletteren. Cultuur en beschaving zijn dan opgelost in het niets. De liefde is weg. De schoonheid is verdwenen, het gevoel is onaanraakbaar. Uiteindelijk is het de natuur, die ons zal overleven, als deze beschaving allang is platgewalst.

  De muziek brengt mij weer tot bewustzijn. De ratio dringt zich genadeloos aan mij op. De verbeelde afbeeldingen hebben zich vastgezet op het canvas. Dat is uiteindelijk mijn wereld.

  Geen wals zal mij kunnen raken. De verbeelding is onaanraakbaar en zal alleen door de dood verdwijnen.

  Lees meer >> | 153 keer bekeken